ارزیابی تنوع ژنتیکی و ارتباط آن با عوامل جغرافیایی در جمعیت‌های گندم دیپلوئید وحشی (Triticum boeoticum) بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی

در این تحقیق، تنوع ژنتیکی نود ژنوتیپ متعلق به دوازده گندم دیپلوئید (Triticum boeoticum) جمع‌آوری شده از غرب و شمال غرب ایران در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. هر کرت آزمایشی دارای یک خط کاشت به طول نیم متر و عرض بیست سانتی‌متر بود. تعداد پانزده صفت زراعی و مورفولوژیکی در طول فصل زراعی ارزیابی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس صفات، بین ژنوتیپ‌های موردمطالعه از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% وجود داشت. عملکرد دانه با کلیه صفات به جز شاخص برداشت همبستگی معنی‌داری داشت و بیشترین همبستگی آن با صفات بیوماس، تعداد پنجه بارور و تعداد کل پنجه مشاهده شد. رگرسیون چندگانه نشان داد که تعداد پنجه‌های بارور، طول برگ، عرض برگ و وزن دانه در سنبله اصلی بیشترین تأثیر مستقیم را روی عملکرد دانه در بوته داشتند. تجزیه به عامل‌ها، سه عامل سنبله اصلی و برگ، عملکرد و اجزای آن و عامل رسیدگی را مشخص کرد که در مجموع 38/77 درصد از تغییرات را توجیه ‌کردند. همبستگی کانونیک عرض جغرافیایی را به‌عنوان تأثیرگذارترین عامل جغرافیایی و صفات عرض برگ، طول برگ، طول سنبله و تعداد سنبلچه را به‌عنوان صفاتی که بیشتر تحت تأثیر عوامل جغرافیایی هستند معرفی کرد. به‌طورکلی تنوع بالایی از نظر صفات مطالعه‌شده در ژنوتیپ‌های مورد‌بررسی مشاهده شد و استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه به‌عنوان نواحی متنوع جغرافیایی شناخته شدند.